بادام گیاهی است که از دیر باز توسط انسان شناخته شده و ردپای آن در بسیاری
از اسطوره های باستانی مشاهده می شود. بادام نیز همچون انار، گردو، انگور،
پسته و... از ایران منشا گرفته است. این گیاه نسبت به آب و هوای گرم و خشک
مقاوم است و توسط مصریان، یونانیان و رومیان در امتداد سواحل مدیترانه تا شمال
آفریقا و جنوب اروپا گسترش یافته است. بادام در دهه 1700 توسط کشیشان اسپانیایی به آمریکا (کالیفرنیا) برده شد.
این گیاه در ایران 20 گونه درختی و درختچه ای خاردار و بدون خار دارد که بادام شیرین یکی از آنهاست و به لحاظ اقتصادی دارای اهمیت بسیار است. اغلب گونه های بادام مانند بادام برگ منجمد یا بادام کرمانی، بادام کوهی یا ارژن، بادام عاجی یا خاکستری، بادام مشبک، بادام زاگرسی یا اراکی، بادام ارومیه ای، بادام شیرازی یا کبود و بادام خارآلود انحصاری ایران هستند؛ علاوه بر اینها بادام طاووسی، بادام تفتانی یا بلوچستانی، بادام رواندوزی، بادام تلخ و شیرین، بادام کاغذی که نوع اصلاح شده بادام معمولی است، بادام پرسپولیسی، بادام قره باغی، بادام کردستانی، بادامک، بادام شرقی، بادام خورموجی، بادام مخملی و بادام ارچن یا گنوئی به غیر از ایران در شمال آفریقا ،جزایر بالکان، آسیای جنوب غربی، شمال شرق آناتولی، قفقاز، سوریه، عراق، لبنان، افغانستان، ترکمنستان و آسیای مرکزی می رویند. در بسیاری از مذاهب باستانی بادام نماد (بکارت) است. هم اکنون نیز در برخی از فرهنگ ها آن را نماد مریم مقدس می دانند.
از بادام به عنوان تعویذ باروری و ازدواج استفاده می شود. ایتالیایی ها در جشن عروسی میوه بادام را به نشانه باروری بین مهمانان پخش می کنند. بادام به زهدان جهان نیز تشبیه شده است.
توصیف گیاه شناسی
بادام نزدیک ترین خویشاوند هلو است و در زیر خانواده پرونوئیده، تیره گل سرخ، زیر جنس آمیگدالوس و جنس پرونوس قرار می گیرد.
نام علمی بادام در دهه 1980 از Prunus amygdalus به Prunus dulcis تغییر یافت. امروز واریته های بسیاری از بادام در نقاط مختلف جهان کاشته می شود.
بادام گیاهی است درختی یا درختچه ای که در مقایسه با خویشاوند نزدیک خویش، هلو، عمر بسیار طولانی تری دارد. برگ های بادام خزان پذیر، دراز و کشیده است و در راس، باریک و سر نیزه ای می شود. برگ های جوان تا خورده اند و دمبرگ های غده دار دارند. درخت بادام هر سال شاخه های جانبی کوتاهی تولید می کند که میوه روی همین شاخه ها به وجود می آید. گل های بادام نیز صورتی یا سفید اند و روی شاخه های جانبی پدیدار می شوند. شکوفه بادام زود رس است. میوه، شفت مانند، با فرابر خشک و کم وبیش مخملی است و پس از رسیدن از یک جهت شکاف بر می دارد. فرابر بادام شامل پوسته درونی شاخی و صاف با منافذ مشخص و مغز شیرین و خوراکی در مواردی تلخ است.
بیشتر واریته های بادام خود بارورند اما در مواردی نیز توسط زنبورها از طریق گرده افشانی متقاطع، بذر افشانی می شوند. درختان بادام پس از 3 تا 4 سال میوه می دهند با این حال درخت بادام تا 50 سالگی هم قادر به تولید میوه است.
پوست تنه، برگ و مغز بادام حاوی گلیکوزیدهای سیانوژنیک است. این ماده سمی است و اگر در مقادیر زیاد خورده شود منجر به مرگ یا مسمومیت می شود. میزان این گلیکوزید ها در بادام های وحشی زیاد است اما در واریته های اصلاح شده از میزان این ترکیبات کاسته شده و بر اندازه میوه افزوده شده است. پرورش دهندگان بادام طی سال ها از طریق اصلاح نژاد موفق به انجام چنین کاری شده اند.
وضعیت تولید بادام در جهان

الانه در حدود 1576 هزار تن بادام در سرتاسر جهان تولید می شود و ایالات متحده امریکا با تولید 627 هزار تن مقام اول را در اختیار دارد و پس از آن اسپانیا با 273 هزار تن، ایران با 112 هزار تن، ایتالیا با 88 هزار تن، سوریه با 65 هزار تن، تونس با 60 هزار تن، پاکستان با 49 هزار تن، مراکش با 40 هزار تن، لبنان با 39 هزار تن و یونان با 35 هزار تن در سال به ترتیب مقام های دوم تا دهم را به خود اختصاص می دهند. میزان زمین های زیر کشت بادام در ایالات متحده در مقایسه با سایر کشورها بسیار زیاد تر است و این کشور از عمده ترین صادر کنندگان بادام به شمار می آید و بخش عمده بادام مورد نیاز ژاپن و شمال اروپا را تامین می کند.
موارد مصرف
بادام علاوه بر مصرف خوراکی دارای مصارف صنعتی و پزشکی بسیاری نیز هست. از روغن بادام در تهیه لوازم آرایش، کرم های پوست و صابون به فراوانی استفاده می شود. روغن بادام مایعی است بدون بو به رنگ زرد شفاف و حاوی مقادیر زیادی اولئین و مقادیر کمتری اسید لینولیک و سایر گلیسریدها. روغن بادام فاقد آسترین است از این رو شباهت زیادی به روغن زیتون دارد و می تواند جانشین مناسبی برای آن باشد. از روغن بادام برای رفع ترک خوردگی و خشکی پوست دست استفاده می شود. از پوسته های بادام نیز برای تهیه خوراک دام استفاده می کنند. در ایتالیا از شاخه های باریک بادام به عنوان ترکه مقدس استفاده می شود. از گذشته های دور برای بادام خواص درمانی زیادی قایل بودند و آن را برای درمان سرطان، تومور، زخم، میخچه، پینه و انواع زیادی از التهاب های پوستی مفید می دانستند. مغز بادام تازه بسیار مغذی است و به علاوه دارای خاصیت آرام بخشی است. اما در مواردی پوسته قهوه ای رنگ مغز بادام باعث بروز ناراحتی های گوارشی، کهیر و تب می شود. مغز بادام فاقد نشاسته است و از این رو از آرد آن در تهیه کیک و بیسکویت برای افراد مبتلا به دیابت استفاده می شود. بادام شیرین دارای مصارف پزشکی بسیاری است و از آن در صنعت دارو سازی برای برطرف ساختن تلخی شربت ها، درمان امراض برونشیتی، سرفه های همراه با خارش گلو، گرفتگی صدا، یبوست، دردهای نفریتی(کلیه) و ... استفاده می کنند. از خیساندن مغز بادام در مقادیر اندکی آب، محلولی به دست می آید که به آن شیر بادام می گویند و برای تسکین درد ها و ناراحتی های عصبی از آن استفاده می کنند. برای درمان اختلالات کلیوی، ناراحتی های مثانه و روده، بادام شیرین پوست گرفته و پودر شده را در مقدار کمی آب حل می کنند و به بیمار می خورانند. البته باید توجه داشت که مصرف بیش از اندازه بادام خطرناک است و حتی می تواند منجر به مرگ شود به ویژه در مورد کودکان خردسال.
شرایط رشد و نگهداری
بادام، خاک های عمیق،به خوبی زهکشی شده و آهکی با 8 ـ6 = PH را می پسندد و نسبت به آب و هوای مدیترانه ای، زمستان معتدل و تابستان گرم سازش یافته است. ریزش باران در دوران گل دهی و زمان تشکیل میوه برای گیاه دردسر ساز است و باعث کاهش فعالیت زنبورها در کار گرده افشانی می شود. از سوی دیگر بارندگی در هنگام تولید میوه باعث بروز بیماری های قارچی و باکتریایی می شود.
درخت بادام در سال ابتدایی رشد نیاز به هرس کردن ندارد اما پس از آن برای تحریک تولید شاخه های جانبی به منظور افزایش میزان محصول، گیاه را هرس می کنند. میوه بادام را معمولاً از طریق تکان دادن درخت برداشت می کنند و پس از برداشت، آن را در مجاورت هوا قرار می دهند تا خشک شود. پس از این مرحله پوست میوه را از مغز جدا می کنند. در مرحله آخر مغزها را در کوره های مخصوص ریخته و خشک می کنند. مغز بادام را می توان پس از خشک کردن به مدت طولانی در انبار، ذخیره ساخت. در مواردی نیز آن را به شکل فریز شده تا سال ها نگه می دارند. چنانچه بخواهند مغز بادام را به مدت طولانی انبار کنند آن را ضد عفونی کرده و سپس ذخیره می کنند
درصد ترکیبات موجود در 100 گرم بادام خوردنی

5 .............. (%) آب
598 .................. (%)کالری
19 ................... (%)پروتئین
54 ....................... (%)چربی
20 ....................... (%)کربوهیدرات
7/2 ............................. (%)فیبر
درصد از میزان توصیه شده در روز
0 .......................... ویتامینA
17 ................................ تیامین
58 ................................. ریبوفلاوین
19 ................................... نیاسین
29 .................................... کلسیم
63 .................................. فسفر
50 ..................................... آهن
17 ..................................... پتاسیم

درختی خزاندار و بزرگ گسترده اما نه زیاد متراکم می باشد.توجه قابل ملاحظه ای به فواید گردو در سلامتی انسان شده زیرا که مصرف میزان متعادل ان سطح کلسترول لیپوپروتئین کم تراکم را تا حدود 16?در مردان کاهش میدهد.نشان داده شده که این میزان کاهش برای کم کردن خطر احتمالی جمله های مغزی و قلبی کافی می باشد.

گرده افشانی توسط باد انجام میشود.در اب و هوای معتدله خنک تا گرم رشد خواهد کرد.اقلیم های خنکتر نیاز به ازقام زود بالغ دارند.دماهای خیلی بالا(بیشتر از 38درجه) می تواند به پوست سبز اسیب برساند و باعث کیفیت ضعیف مغز شود.

سرمای دیررزس بهاره می تواند به گل ها و شاخه های جدید اسیب بزند.

نیاز ابی ان حداقل 760 میلمتر بارندگی مورد نیاز بوده و ابیاری در مناطق خشکتر مفید خواهد بود.کمبود ابیاری(جایی که تنش ملایم اب در اواسط فصل پس از گلدهی اما قبل از اینکه گیاه برای پر کردن نات نیاز شدید به کربوهیدرات داشته باشد بکار برده میشود)ممکن است گلدهی و تولید نات را بهبود بخشیده و رشد رویش را کاهش میدهد.

هوای مرطوب در زمان برداشت باعث لکه دار شدن مغز و پوسته چوبی میشود.درختان در سطح ایستایی بالای اب در خاک می تواند اسیب ببیند و نیاز به زه کشی خاک تا عمق 3متر دارند.حساس به پوسیدگی قترچ ریشه در شرایطی است که به مدت طولانی در معزض خاک مرطوب قرار می گیرد.

هوای خنک و مرطوب بهار را نمی پسندد.این شرایط درختان را به سوختگی باکتریایی مستعد سازد.

اگر در معرض بادهای مستمر قرار گیرد بسیار کند رشد کرده و محصول میدهد.

تکثیر معمولا از طریق پیوند است وگاهی کوپیوند وصله ای.در مناطق گرم ممکن است با استفاده از پیوندک خفته در فضای باز انجام شود.در پایه و پیوندک هاب ضعیف تر نیاز است که از پیوندک رومیزی و دمای 26تا28 درجه استفاده گردد.کارهای اخیر نشان داده است که میتوان با استفاده از اگروباکتریوم که تومورهای در قلمه شاخه تحریک کرده از انها ریشه هایی به اسانی بیرون می اید.

گردو ابتدا در سیستم مربعی با فواصل 12تا18 متر کاشته می شد.ارقام کالیفرنیایی جدید بسیار متراکم بوده و سیستم مربعی 9متر توصیه میشود.

تربیت و هرس نخستین یصورت پیشاهنگ مرکزی صورت گرفته و پس از ان هرس کمتری موردنیار است.

درختان خوب در سالهای 4تا5 و ارقام ضعیف سالهای 8تا 10 اولین بار برداشت میشود.

زمان باروری و تولید کامل سالهای 10 تا 20

زمان شکفتن جوانه در بهار است و زمان گلدهی 10 تا 12 روز پس از باز شدن حوانه ازاد است و تمام گلهای ماده 15 تا 18 روز دیرتر

نیاز به ازت و پتاسیم متوسط و مقدار کمی فسفر نیاز دارد.گردو به کلسیم پاسخ داده و دادن اهک مفید است.

عمر معمول باردهی 50تا100 سال است.

فندق درختچه ای است به ارتفاع تقریبا دو متر که در نواحی مساعد تا ارتفاع 6متر نیز می رسد .

درخت فندق بومی اروپا و آسیای صغیر است

برگهای درخت فندق پهن و نوگ تیز با دو ردیف دندانه ، برنگ سبز و یا دمبرگی بطول تقریبا

می باشد فندق دارای دو نوع گل نر و ماده است که بصورت سنبله آویخته در پائیز ظاهر می شود .

فندق گرد 2/5-1/5 سانتیمتر است . دارای پوششی سبز رنگ بوده که پس از خشک شدن تدریجا از آن جدا می گردد.

ترکیبات شیمیایی:
مغز فندق در حدود 60 درصد روغن درد که برنگ زرد روشن بوده و دارای طعمی ملایم و بوی مطبوعی می باشد . این روغن بمصرف تغذیه ،‌عطر سازی و نقاشی می رسد . مغز فندق دارای مقدر زیادی فسفر می باشد

در صد گرم مغز فندق موادزیر موجود است :

انرژی 625 کالری

آب 5/8 گرم

پروتئین 12/5 گرم

مواد نشاسته ای 15 گرم

مواد چرب 60 گرم

کلسیم 200 میلی گرم

فسفر 320 میلی گرم

آهن 3/5میلی گرم

سدیم 2 میلی گرم

پتاسیم 700 میلی گرم

ویتامین ب 1 0/5 میلی گرم

ویتامین ب 3 1 میلی گرم

خواص داروئی:

فندق از نظر طب قدیم ایران گرم و خشک است . برگ و شکوفه ،‌گل وپوست آن (مخصوصا پوست ریشه آن )قابض است

1)فندق بدلیل اینکه دارای مقدر کمی مواد نشاسته ای است ضمنا دارای مواد معدنی زیادی مانند کلسیم ،‌پتاسیم ، فسفر ،‌منیزیوم ،‌سدیم و آهن می باشد غذای بسیار خوبی بای مبتلایان به بیماری قند است

2)فندق غذای مناسبی برای تقویت بدن و مخصوصا دوره نقاهت است .

3)فندق مقوی روده ها و معده است .

4)فندق سموم را از بدن خارج می سازد

5)فندق فشار خون را بالا می برد

6)خانم هائیکه در بین دو عادت ماهانه خونریزی دارند برای درمان آن باید جوشانده پوست فندق بخورند .

7)روغن فندق برای از بین بردن سرفه و درد سینه مفید است .

روغن فندق برای کبد نافع است

9)برای جلوگیری از ریزش مو پوست فندق رابسوزانید و خاکستر آنرا با پیه خوک مخلوط کرده و قسمت هایی را که مو ریخته با آن ماساژ دهید .

10)فندق بو داده مخلوط انیسون برای سوزش مجرای ادرار و تقویت نیروی جنسی مفید است

11)آنهائیکه کارهای فکری می کنند باید فندق بخورند زیرا بدلیل داشتن فسفر زیاد مغز را تقویت می کند.

طرز استفاده:

به مبحث نسخه پیچی گیاهان دارویی برای بیماری مورد نظر مراجعه نمایید

مضرات :

فندق اگر به مقدر کم خورده شود بهیچوجه مضر نیست ولی افراط در خوردن آن ایجاد نفخ و گاز شکم کرده و استفراغ تولید می کند برای جلوگیری آنهائیکه سرد مزاج هستند باید فندق را با آب و عسل خورده و گرم مزاجان با سکنجبین بخورند .

معمولا مراسم چیدن انگور مانند سایر فعالیتهای کشاورزی بصورت گروهی صورت می گیرد در سالهای نه چندان دور مراسم چیدن انگور و شیره پزی با تشریفات خاصی برگزار می شد معمولا هر باغدار قبل از اقدام به چیدن انگور اقوام و نزدیکان خود را خبر می کرد ودر روزچیدن انگور همه با لباسهای سفید و تمیز در باغ حاضر می شدند، چیدن انگور با شادی و سرور و همراه با خواندن نغمه های محلی توسط افراد خوش صدا انجام می شد مرسوم بود صاحب باغ برای ناهار آبگوشتی تهیه می کرد که متاسفانه امروزه این امر تا حدودی کمرنگ شده است ...!
انگورهای چیده شده با دقت زیاد درون سبدهای مخصوص بافته شده از چوب های نازک بید که امروزه جای خود را به جعبه های پلاستیکی داده است بگونه ای قرار داده می شد که از زمین ریختن حتی یک حبه انگور جلوگیری شود چراکه به اعتقاد باغداران هدر رفتن ذره ای از محصول باعث قهر خداوند و کاستن از برکت محصول تولیدی در سالهای آتی می شود . پس از اتمام چیدین انگور محصول جمع آوری شده را به کارگاه شیره پزی (در اصطلاح محلی چرق) می برند و در مکانی که قبلا برای له کردن وپختن شیره آماده شده قرار داده می شود .
معمولا پس از خنک شدن هوا مردان جوان خانواده اقدام به له کردن انگورها درون چاله ای مخصوص کرده- که در اصطلاح محلی ارگ گفته می شود- و آب انگور بدست آمده پس از عبور دادن از صافی های مخصوص درون گودال های مخصوص می ریزند .سپس شیره درون گودال پس از خنک شدن آماده افزودن خاک سفید است این خاک که خاصیت تصفیه کنندگی دارد که باغداران آن را با مهارت خاصی از معدن های موجود در کوه های اطراف روستا تهیه کرده و قبل از افزودن به شیره آنرا الک کرده و زیر آفتاب پهن می کنند تا کاملا خشک شود شیره درون گودال به محض افزودن مقدار مشخصی از خاک به غلیان (جوش) آمده و اصطلاحا شروع به بالا آمدن می کنند .طوری که اگر شیره بیشتر از حد درون گودال ریخته شده باشد هنگام غلیان سرریز می شود. افزودن خاک ،شیره را تصفیه می کند طوری که باعث جمع شدن مواد و ذرات سبک وریز به صورت کف در بالا و مواد سنگین بهمراه خاک در کف گودال می شود سپس شیره را حدود 2 الی 3 ساعت به حال خود رها میکنند تا مواد زاید آن کاملا جدا شود همچنین افزودن خاک باعث از بین رفتن باکتریهای مضر موجود در شیره شده و در اصطلاع شیره را شیرین می کند.
آماده سازی شیره وپختن آن تخصص خاص خود را می طلبد که این امر حضور یک شخص مجرب در حین آماده سازی وپخت راضروری می کند،پس از سپری شدن مدت زمان لازم جهت زلال شدن شیره ،کف جمع شده در بالای گودال با احتیاط تمام جمع شده ودور ریخته می شود و شیره زلال بدست آمده درون ظرف بزرگی به نام "گل جوش" که در روی کوره قرار گرفته است ریخته می شود تا آماده پخت شود. به محض حرارت دیدن شیره نجس می شود وبرای پاک شدن باید ثلث آب آن حرارت دیده وبخار شود.در این مدت کف سفید رنگی بر روی سطح شیره ظاهر می شود که باید دور ریخته شود.پس از تبخیر شدن یک سوم آب شیره وحلال شدن آن شیره باید هم زده شود یا اصطلاحا هوا داده شود،که این عمل کیفیت شیره تولیدی را بالاتر می برد. همچنین بسته به ذائقه استفاده کنندگان از هر 5الی 6لیتر آب مجود در گل جوش یک لیتر شیره بدست می آید. سپس شیره را درون ظرفی به نام پایوم ریخته و پس از آن در ظرفهای مخصوص روی کوره پخش می شود تا شیره کاملا پخته شود. شیره آماده شده باید کاملا خنک شده وسپس به درون ظرفهای اصلی نگهداری ویا ظرفهای فروش انتقال داده شود،هر کشاورز پس از پختن شیره مقداری از آن رابه عنوان تبرک بین همسایگان وآشنایان پخش می کند.

شیوه نگهداری شیره:
اگر بسته بندی شیره صحیح واز نفوذ رطوبت به درون آن جلو گیری شود،جزو معدود مواد غذایی خواهد بود که نگهداری آن بسیار ساده بوده ونیاز به ترفند های خاصی نخواهد داشت.قبل از متداول شدن استفاده از ظروف پلاستیکی ، شیره در کوزه های رنگی مخصوص نگهداری می شد . شیره نیز مانند هر ماده غذایی با ترکیب قندی ،در صورتی که مدتی در جای خنک نگهداری شود ،سفت می شود که برای رفع این حالت حرارت غیر مستقیم بسیار ملایمی مانند آفتاب لازم است.

خواص شیره انگور:
شیره از خواص تغذیه ای ودرمانی زیادی برخوردار می باشدو این محصول نیز دارای ویتامینهای آ.س.د.می باشد و برای افرادی که بر اثر یک بیماری طولانی باعمل جراحی ضعیف شده اند،ونیز تجدید قوای بدن پس از زایمان مفید است.

گوهرها از عهد باستان به دلیل اعتقاد مردم آن دوران به خواص ویژه خرافاتى و شاید ماوراءالطبیعه این اجسام همواره مورد توجه بوده‌اند. انسان عهد باستان باور داشت این جسم زیبا ویا هنر خلاقه طبیعت در درون خود خواصى پنهانى دارد که انسان‌ها را به سمت خود مى‌کشد. همین کشش باعث شد بسیارى از ادیان باستانى به دنیاى اوهام و غیرواقعى روى آورند. این ادیان گوهرها را در راه منافع دینى خود مورد استفاده قرار مى‌دادند. هنوز هم وقتى انسانى در مقابل یک گوهر و یا بلور زیبا و خوش‌رنگ و شفاف قرار مى‌گیرد، حیران از این است که چه نیرویى این سنگ را به این اندازه زیبا آفریده است! یک بلور زیبا درون خود عناصرى دارد که بر زیبایى آن مى‌افزاید.

چرا گوهرها می‌درخشند؟

در حقیقت عنصر اصلى که باعث این پدیده‌ها مى‌شود، همان "نور" است که زندگى بدون آن ممکن نیست. از آن‌جا که نور زیبایى را به گوهر یا کانى مى‌دهد، زیاد دور از شگفتى نخواهد بود که انسان‌هاى دوران گذشته نور را پرستش مى‌کردند و لذا پیدایش برخى خرافات در مورد گوهرها نیز سرچشمه‌اى از نور دارد. به جرأت مى‌توان گفت بیشتر افرادى که با خود گوهر حمل مى‌کنند، بدون آگاهى از این مطلب، از این تصور انسانى پیروى مى‌کنند؛ چون براى آنها خواص نورى و خرافاتى نسبت به ارزش مادى گوهر، اهمیت بیشترى دارد. حتى به تازگى در اروپا و آمریکا کتاب‌هاى بى‌شمارى چاپ شده که پر از پدیده‌هاى خرافاتى گوهرها و سنگ‌هاست؛ در حالى که علم ارزشى براى این مطالب قائل نیست.

فرهنگ گوهرشناسى و دیباچه سنگ‌های قیمتی

«گوهر» واژه‌اى فارسى برابر با جوهر و جواهر است که به سنگ‌هاى گران‌بها یا قیمتى یا احجار کریمه اطلاق مى‌شود و به نام‌هاى سنگ‌هاى زینتى، تزئینى، آذینى، پیرایه‌اى و احجام نفیسه هم آمده است.

بعضى از نگین‌ها را اثر و خاصیتى است که نمى‌توان آن را انکار نمود. چنان‌که فردى را نزد حاکمى به سبب جرمى مى‌بردند، حضرت صادق (علیه السلام) فرمود که انگشترى عقیق به او برسانند؛ انگشترى به او رساندند و مکروهى به او نرسید. یا شخصى را از برابر حضرت امام محمد باقر (علیه السلام) گذرانیدند؛ تازیانه بسیار بر او زده بودند. حضرت فرمود: انگشتر عقیق او کجاست؟! اگر با او مى‌بود، تازیانه نمى‌خورد. یا آن‌که کسى نزد حضرت خاتم (صلی الله علیه و آله) آمد و شکوه نمود که دزد، در راه، اموال مرا ربود؛ حضرت فرمود: چرا انگشتر عقیق در دست نداشتى که آن از هر بدى آدمى را نگاه مى‌دارد.

کدام سنگ‌ها را نگین انگشتری‌مان کنیم؟

سنگ‌هاى با ارزش، فراوانند و در بین این هزارها سنگ گران‌قیمت، پیامبران و ائمه اطهار (علیهم السلام) تنها بر چند سنگ صحه گذاشته‌اند. اما نه به خاطر آن‌که اثرى جادویى دارند؛ بلکه آن نگین هرچه باشد، برگزیده شده و براى دارنده آن اثراتى از جمله فتح مهمات و دفع بلیات و غیره دارد و اثرات آنها ذاتى نیست و از جانب خداى تعالى است. پس اگر کسى اثر آن‌چه را که همراه خود مى‌دارد، ذاتى و مستقل بداند، به خداى یگانه شرک ورزیده است. ضمن آن‌که استفاده بعضى از انگشترها مثل طلا براى مردان و انگشتر آهنى و مسى و نگین راه‌راه بر زنان و مردان را ممنوع کرده‌اند.

در تفسیر قمى جلد دوم از امام صادق (علیه السلام) روایت شده است: «همه ملک سلیمان را خداوند در انگشتر او قرار داده بود، هرگاه سلیمان، آن، در دست مى‌گذاشت، تمامى جن و انس و شیاطین و همه پرندگان و وحوش به نزد وى حاضر گشته و از او اطاعت مى‌کردند. باد مأمور حمل تخت او بود و همه شیاطین و انسان‌ها و پرندگان و چهارپایانى که تحت اوامرش بودند، همگى آنها را جابه‌جا مى‌نمود.»

داستان عجیب سلیمان نبی(ع) و انگشتریش!

سلیمان به هنگام رفتن به بیت الخلا، انگشترش را در اختیار برخى از خدمتکارانش قرار مى‌داد. روزى شیطان آمد و خادم او را گول زد و انگشتر را از او ستاند و آن را در دست نهاد؛ نتیجه آن شد که تمام شیاطین و جن و انس و پرندگان و وحوش مسخر او گشتند و آن حضرت در جست‌و‌جوى انگشتر شد، ولى آن را نیافت.

سرانجام شیطان ترسید که مردم متوجه حیله او شوند، آن را به دریا انداخت. خداى ـ عزوجل ـ ماهى را مأمور به بلعیدن آن انگشتر نمود. بنى اسرائیل چهل روز در جست‌و‌جوى حضرت سلیمان بودند و از آن طرف سلیمان در ساحل دریا به دنبال انگشتر بود و با گریه و زارى به سوى خداى تبارک و تعالى استغفار مى‌نمود و از این اتفاق به جانب خدا توبه مى‌کرد. پس از چهل روز به صیادى رسید که ماهى صید مى‌کرد. حضرت سلیمان به او کمک نمود. آن صیاد پس از صید، یک ماهى به سلیمان داد. او شکم ماهى را شکافت، انگشتر خود را در آن دید و انگشتر را به دست کرد و شیاطین و جن و انس و پرندگان و وحوش در برابرش خضوع کردند و پادشاهى او به همان حالت اول بازگشت و حضرت، آن شیطان (که انگشتر را ربوده بود) به همراه لشگرى که همراه او بودند، به وسیله اسماء الهى حبس نمود و عده‌اى را در دل دریا و بعضى را در میان سنگ و صخره‌ها زندانى نمود و آن شیاطین تا روز قیامت زندانى و معذب هستند.

از قدیم الایام به فوائد سنگ‌ها و جواهرات و نیز به خواص مغناطیسى و درمانى آنها توجه داشته و در طب سنتى از آن بهره مى‌جستند.

خواص طبی سنگ‌های تزئینی

گاهى شنیده مى‌شود فلانى با داشتن یک انگشتر خیر و برکات فراوانى یافته و کارها مطابق میل او پیش مى‌رود و دیگرى انگشترى دارد، ولى هیچ کاربردى برایش ندارد. این به جهت آن است که باید در انتخاب نوع نگین دقت لازم به عمل آید و نگینى انتخاب شود که با طبع و مزاج شخص موافق باشد و براى انتخاب جواهر موافق با مزاج و طبع هر شخس دو راه وجود دارد:

راه اول: توجه به روز تولد است. مثلاً اگر شخصى روز پنجشنبه تولد یافته، روز پنجشنبه به ستاره مشترى تعلق دارد؛ براى او سنگ‌هایى که متعلق به مشترى و موافق با آن است تجویز مى‌شود.

راه دوم: به ماه و برج تولد فرد توجه مى‌شود. سنگ‌هاى موافق طبق ماه تولد اشخاص به عبارت زیر است:

آداب انگشترى در روایات اسلامى

نگین عقیق

الف) ایمنى‌دهنده در سفرها بوده و آدمى را از بدى‌ها حفظ مى‌کند(1)

ب) با خیر و نیکى روبه‌رو مى‌کند(2)

ج) غم و غصه را رفع مى‌کند(3)

ه) فقر را از بین مى‌برد(5) و باعث گشایش رزق مى‌شود(6)

و) کارها را به نیکى و خوبى تمام مى‌کند(7)

ز) موجب اجابت دعا(8) و برآورده شدن هر حاجتى مى‌شود(9)

ح) موجب برکت و باعث ایمنى از بلا مى‌شود(10)

ط) ایمنى از پادشاه ظالم(11)

ى) همراه داشتن آن به هنگام نماز معادل هزار رکعت است(12)

حضرت محمد (صلى الله علیه و آله) فرمودند: (یا على!) همانا عقیق اولین کوهى است که به ربوبیت خداى متعال و نبوت من و وصى بودن تو و امامت فرزندانت و اختصاص داشتن بهشت به پیروان تو و اختصاص آتش به دشمنان تو شهادت داده است.

انگشتر شرف الشمس

شرف الشمس در نوزده درجه حمل است و این حروف عالیات که هفت و سیزده اند، به همین اسم شریف شرف الشمس شهرت دارد، برنگین انگشترى نقش کنند که باید دارای صور صحیح باشد.

همگى آن را اسم اعظم دانسته‌اند و خاتم آن را که اولین کلمه است، خاتم سلیمانى گفته‌اندو آن را به عوالم خمسه که حضرت خمس در اصطلاح عارفان است تفسیر کرده‌اند و در صفحه 92 و 93 و 222 و 223 حظ و لذ در تأثیر از جعفر خابیه امام صادق از امیرالمؤمنین علیهماالسلام امورى را برشمارد و انتساب آنها را به تورات و انجیل و قرآن ذکر کرده است و نیز بونى در کتاب شمس معارف کبرى جلد اول اوفاقى بسیار در خواص آن آورده است که «ضحکه للمغفل و عبره للمحصل».

نگین فیروزه

الف) باعث بى نیازى و دورى فقر مى‌گردد(13)

ب) جهت ایجاد فرزند مؤثر است(14)

ج) در استجابت دعا مؤثر است(15)

د) عامل فتح و پیروزى است(16)

هـ) دور گرداننده دردها از دیدگان است(17)

و) موجب گشایش سینه مى‌گردد(18)

ز) قوت دل را زیاد مى‌کند(19)

ح) باعث برآورده شدن حاجات مى‌شود(20)

یکى از خادمان امام هادى (علیه السلام) از آن حضرت جهت زیارت على بن موسى الرضا اجازه سفر به سرزمین توس گرفت. حضرت به او فرمودند: انگشترى با نگین عقیق زرد به همراه داشته باش که بر روى آن حک شده باشد «ماشاءالله لاقوة الا بالله استغفرالله» و بر آن سوى نگین «محمد و على» حک کن.

خادم مى‌گوید: از نزد امام بیرون شدم و انگشترى را طبق دستور امام تهیه کردم و مجدداً براى خداحافظى به حضور امام رفتم. فرمودند: انگشترى دیگر با نگین فیروزه باید همراهت نمایى که در بین توس و نیشابور شیرى با تو روبه‌رو مى‌شود و قافله را از راه رفتن بازمى‌دارد، به سوى آن شیر رفته و انگشتر را نشانش مى‌دهى، به او بگو مولاى من مى‌گوید از راه کنار برو. بعد اضافه کرد، باید نقش روى انگشتر (الملک لله» و سمت دیگر آن «الملک لله الواحد القهار» باشد که انگشتر حضرت على (علیه السلام) این نقش را داشته است. که آن سپرى در برابر درندگان و عامل پیروزى در جنگ‌هاست.

نگین یاقوت

الف) باعث از بین رفتن فقر مى‌شود(21)

ب) دارنده آن نجابت و بزرگى مى‌یابد(22)

ج) پریشانى را زایل مى‌کند(23)

رسول خدا (صلى الله علیه و آله) خطاب به امام حسین (علیه السلام) فرمودند:

فرزندم، انگشتر یاقوت و عقیق به دست کن که فرخنده و مبارک است و هرگاه کسى به آنها نگاه کند نور صورتش زیاد مى‌شود و یک رکعت نماز با آن دو، برابر با هفتاد رکعت نماز بدون آنهاست...

نگین زمرد

الف) سبب آسانى کارهاست(24)

ب) زایل کننده فقر است(25)

ج) فقر را به توانگرى مبدل مى‌کند(26)

از امام رضا (علیه السلام) درباره نگینى که از سنگ زمرد ساخته مى‌شود، پرسیدند، امام فرمود: اشکالى ندارد؛ اما به هنگام طهارت گرفتن (استنجار) آن را از دست درآورند.

نگین جزع یمانى

حضرت على (علیه السلام) فرمود: «انگشتر جزع یمانى در دست کنید که رد نمى‌کند مگر متمردان شیاطین را»

نگین سنگ زمزم

حسین بن عبدالله از امام على النقى (علیه السلام) سؤال کرد: «آیا خوب است از سنگ‌ریزه‌اى که از چاه زمزم بیرون آرند، انگشترى سازند؟ فرمودند: بلى؛ اما چون خواهد استنجاء کند، از دست بیرون آورد.»

نگین حدید چینى

الف) جهت نیرومندى نیک است(27)

ب) باعث دورى اجانین و شیاطین مى‌شود(28)

ج) از شر هر موجودى در امان مى‌دارد(29)

د) اثر چشم بد را از بین مى‌برد(30)

ه) باعث آسانى وضع حمل مى‌شود(31)

البته این انگشتر به هیچ‌وجه به زنان باردار توصیه نمى‌شود! چون براى جنین خطر دارد.

و) براى اجابت حاجات دشوار نیک است(32)

ز) باعث ایمنى از ترس مى شود(33)

ح) همراه داشتن آن به هنگام نماز مکروه است(34)

کدام انگشت؟ کدام دست؟

از امام کاظم (علیه السلام) سؤال شد آیا انگشتر را باید در دست راست کرد؟ فرمودند: هرطور که مى‌خواهى؛ دست راست باشد یا چپ.

رسول خدا فرمود: یا على! انگشتر در دست راست کن که این عمل فضیلتى است از سوى خداى ـ عزوجل ـ براى آفریدگان مقربش.

رسول اکرم (صلی الله علیه و آله) مى‌فرماید: امتم را از دست کردن انگشتر در انگشت سبابه و وسط نهى مى‌کنم و در روایتى دیگر این عمل (انگشتر در انگشت سبابه و وسط نمودن) را از افعال قوم لوط دانسته‌اند.

پى‌نوشت‌ها

(1, 8, 11, 12, 13) امام جعفر صادق (علیه السلام)

(2, 3, 5, 7, 15, 25) رسول خدا (صلی الله علیه و آله)

(4, 6, 14, 23, 24, 26) امام رضا (علیه السلام)

(9) امام سجاد (علیه السلام)

(10, 22, 27) حضرت على (علیه السلام)

(16) امام هادى (علیه السلام)

(17, 18, 19, 20, 21) امام صادق (علیه السلام)

(28) باقرین (علیهما السلام)

(29, 30, 31, 32, 33) امام صادق (علیه السلام)

(34) حضرت مهدى عجل الله تعالى فرجه الشریف

منابع و مآخذ: الکافى، تهذیب الاحکام، وسایل الشیعه، مکارم الاخلاق، امامى شیخ طوسى، عیون اخبار الرضا، حلیة المتقین، هزار‌و‌یک نکته

دیدی ای غمگین تر از من

بعد از آن دیر آشنایی

آمدی خواندی برایم

قصه ی تلخ جدایی

مانده ام سر در گریبان

بی تو در شب های غمگین

بی تو باشد همدم من

یاد پیمان های دیرین

آن گل سرخی که دادی

در سکوت خانه پژمرد

آتش عشق و محبت
 

در خزان سینه افسرد

کنون نشسته در نگاهم

تصویر پر غرور چشمت

یک دم نمی رود از یادم

چشمه های پر نور چشمت

آن گل سرخی که دادی

در سکوت خانه پژمرد

آسمان را بنگر که بعد صدها شب و روز 

مثل آن روز نخست گرم و آبی و پر از مهر ، به ما می خندد !

یا زمینی را که دلش از سردی شبهای خزان ، نه شکست و نه گرفت !

بلکه از عاطفه لبریز شد و نفسی از سر امید کشید

و در آغاز بهار ، دشتی از یاس سپید زیر پاهامان ریخت

تا بگوید که هنوز پر امنیت احساس خداست

ماه من غصه چـــــرا ؟

تو مرا داری و من هر شب و روز آرزویم همه خوشبختی توست !

ماه من! دل به غم دادن و از یاس سخنها گفتن

کار آن هایی نیست که خدا را دارند...

ماه من! غم و اندوه اگر هم روزی مثل باران بارید

یا دل شیشه ای ات، از لب پنجره عشق، زمین خورد و شکست

با نگاهت به خدا، چتر شادی وا کن و بگو با دل خود که خدا هست، خدا هست !

او همانی است که در تارترین لحظه شب راه نورانی امید نشانم می داد...

او همانی است که هر لحظه دلش می خواهد همه زندگی ام غرق شادی باشد...

ماه من! غصه اگر هست بگو تا باشد معنی خوشبختی بودن اندوه است...

این همه غصه و غم این همه شادی و شور چه بخواهی و چه نه میوه یک باغند

همه را با هم و با عشق بچیــن...

ولی از یاد مبر پشت هر کوه بلند سبزه زاری است پر از یاد خدا

و در آن باز کسی می خواند: که خدا هســـت، خدا هســـت

و چــــــرا غصه؟ چـــــرا ؟  

یه پروانه را با دستات می گیری

بدش می خوای ببینی زنده هست؟

انگشتاتو باز کنی .... فرار میکنه

محکم بگیری....می میره

دوست داشتن هم یه چیزی مثل پروانه هست
 

بیش ترین عشق جهان را به سوی تو می آورم

از معبر فریادها و حماسه ها

چرا که هیچ چیز در کنار من

از تو عظیم تر نبوده است

که قلبت

چون پروانه ای ظریف و کوچک و عاشق است

بپیچ ای تازیانه ! خرد کن ، بشکن ستون استخوانم را

به تاریکی تبه کن ، سایه ی ظلمت

بسوزان میله های آتش بیداد این دوران پر محنت

 فروغ شب فروز دیدگانم را

 لگدمال ستم کن ، خوار کن ، نابود کن

 در تیره چال مرگ دهشتزا

امید ناله سوز نغمه خوانم را

 به تیر آشیانسوز اجانب تار کن ، پاشیده کن از هم

پریشان کن ، بسوزان ، در به در کن آشیانم را

بخون آغشته کن ، سرگشته کن در بیکران این شب تاریک وحشتزا

 ستمکش روح آسیمه ، سر افسرده جانم را

 به دریای فلاکت غرق کن ، آواره کن ، دیوانه ی وحشی

 ز ساحل دور و سرگردان و تنها

 کشتی امواج کوب آرزوی بیکرانم را با وجود این همه زجر و شقاوتهای بنیان کن

 که می سوزاند اینسان استخوان های من و هم میهنانم را

 طنین افکن سرود فتح بیچون و چرای کاررا

سر می دهم پیگیر و بی پروا ! و در فردای انسانی

 بر اوج قدرت انسان زحمتکش

 به دست پینه بسته ، می فرازم پرچم پرافتخار آرمانم را

لبخند چشم تو

تنها دلیل من که خدا هست و این جهان زیباست

وین حیات عزیز و گرانبهاست

لبخند چشم توست

هرچند با تبسم شیرینت

آنچنان از خویش میروم که نمیبینمش درست

لبخند چشم تو در چشم من وجود خدا را آواز میدهد

درجسم من تمامی روح حیات را پرواز میدهد

جان مرا که دوریت از من گرفته است

شیرین و خوش دوباره به من باز میدهد 

زن ام کردند ...

وقتی سینه هایم ، هنوز بالغ شدن را در زمان ندید

چشمانم برای یک بار ،

هوس را غنچه نکرد

وقتی دستهایم

عروسک رویا را

در آغوش نگرفت

انداختند

چادر سفیدی

با مردی که

فقــــــــــــط ....

هم خوابی و بچه

مادرم کردند

بدون آن که

بدانم زن چیست

سجده نشستم خدا را ...

تا فرزندم ، زن بعدی نباشد!  

دیری‌است از خود، از خدا، از خلق دورم

با این‌ همه در عین بی‌تابی صبورم

پیچیده در شاخ درختان، چون گوزنی

سرشاخه‌های پیچ‌درپیچ غرورم

هر سوی سرگردان و حیران در هوایت

نیلوفرانه پیچکی بی‌تاب نورم

بادا بیفتد سایه‌ی برگی به پایت

باری، به روزی روزگاری از عبورم

از روی یکرنگی شب و روزم یکی شد

همرنگ بختم تیره رختِ سوگ و سورم

خط می‌خورد در دفتر ایام، نامم

فرقی ندارد بی‌تو غیبت یا حضورم

در حسرت پرواز با مرغابیانم

چون سنگ‌پشتی پیر در لاکم صبورم

آخر دلم با سربلندی می‌گذارد

سنگ تمام عشق را بر خاک گورم
 

زنانگی را دوست دارم

به دلیل وسعت و بی کرانگی روح زنانه

که همه چیز را می آزماید

و مخاطب زشت ترین فحش ها

و زیباترین شعرها

و گنگ ترین احساسات

و مخوف ترین ترسهای مردانه ست... 

زنانگی یعنی یک منحنی سینوسی ابدی

با محور مختصاتی n بعدی

و ضرب بی نهایت احساس

و تفریق آگاهانه منطق

 و جمع اضدادی گیج کننده

و تقسیم دردناک سلولهای بدن

با موجودات آینده
 

سیراب شدم از پاکی نگاهت و تطهیر یافتم در معبد چشمانت...

در ورای فکرها تو را چگونه بسرایم ؟ که شب در نگاه ژرف تو آرام نشسته...