توکل ،نشانه طلبگی
طلبه ای که خداوند را تنها یار و یاور خود می داند و در زمره متوکلین قرار می گیرد خود را مشمول رحمت واسعه الهی ساخته است و این توکل یک سری آثار پر برکت در زندگی وی خواهد داشت که بنابر روایات، توکل چهار اثر مهم در زندگی وی خواهد داشت آثاری که زندگی طلبه را برای همیشه سرشار از رحمت و برکت می سازد.
افتخار بزرگ علمای شیعه در طول تاریخ وابسته نبودن به سلاطین و پادشاهان می باشد و آن چیزی که باعث شد که علمای وارسته به کسی غیر از خدا وابسته نباشند همان توکل و اعتماد آنان از روز ابتدای طلبگی به خالق هستی می باشد و با وجود این نیروی عجیب بود که توانستند مکتب شیعه و حوزه های علمیه را با وجود همه دشمنی ها حفظ و حراست نمایند.
شهید ثانی درباره توکل می فرماید : آنچه بر معلم و شاگرد لازم و ضروری است این است که سراپای وجودش را از درون و برون متوجه خدا ساخته و در تمام شئون زندگانی خویش به او متکی و فیض و بهره ها را از پیشگاه الهی ، در خواست و در یافت کند . (1)
اگر یک طلبه می خواهد پا در جای پای علمای راستین گذاشته و چون آنان به مرتبه بالای توکل دست یابد ، باید با آثار توکل آشنا شود و اگر وی با این آثار مهم و شگرف آشنا شود در درونش شوقی برای پدبد آوردن روحیه توکل به خداوند سبحان در ایجاد خواهدشد و بدون تردید وی به مراتب بالای توکل دست خواهد یافت و مصداق این بیت خواجه حافظ شیرازی خواهد شد :
آثار توکل :
ضمانت روزی و مخارج زندگی توسط خداوند :
پیامبر صلی الله علیه و اله و سلم می فرمایند : اگر شما چنان که شایسته توکل کردن به خدا است به خدا توکل داشتید روزی شما را نیز چون روزی مرغان می رساند که به صبح گرسنه اند و به شب سیر .(2)
یکی از دغدغه های بسیاری از مردم مساله تامین معاش و مخارج زندگی است که در بسیاری از زمان ها ذهن ایشان را به خود مشغول و ایشان را پریشان خاطر می سازد اما علمای ربانی و طلاب وارسته به این گونه استرس ها و اضطراب ها دچار نمی شوند و زندگی آنان در کمال آرامش طی می شود.
2 – نیرومند شدن :
پیامبر صلی الله علیه و اله و السلم فرمودند : من سره ان یکون اقوی الناس فلیتوکل علی الله . هر که دوست دارد از همه مردم نیرومندتر باشد باید به خدا توکل کند . (4)
طلبه ای که به خداوند تکیه کند و خداوند را تنها یار و یاور خویش بداند بدون شک خداوند نیز او را ناامید نساخته و به یاری وی خواهد شتافت و چنان نیرومند و قوی خواهد شد که از احدی غیر از خدا هرگز نخواهد هراسید .
امام خمینی چنان دلبسته و وابسته به خدای حی سبحان بود که به بالاترین درجه توکل دست یافته بود ، زمانی که مزدوران شاه می خواستند ایشان را از قم به تهران ببرند ،
خود ایشان می فرماید : در بین راه قم و تهران ناگهان ماشین از جاده اصلی منحرف شد به خاکی و من یقین کردم که می خواهند مرا بکشند ، ولی مجددا به جاده اصلی بازگشت در خود مراجعه کردم و دیدم هیچ تغییری در من حاصل نشده است .
3-مدیریت زندگی به نحو احسن توسط خدا :
و من یتوکل علی الله فهو حسبه . و هر کس بر خدا توکل کند ، کفایت امرش را (خدا ) می کند . (5)
خداوند ضمانت کرده است که متوکلین بر خود را از حمایت بی دریغ بهره مند سازد و امور زندگی ایشان را به نحو احسن مدیریت سازد و ایشان بدون دغدغه و اضطراب به زندگی آرام خویش ادامه می دهند و هیچ گاه در زندگی در نمی مانند .
درباره این اثر توکل امام علی علیه السلام می فرماید : من توکل علیه کفاه . هر کس به او (خدا )توکل نماید (خدا) او را کفایت کند .(6)
4- بی نیازی از دیگران :
طلبه ای که به خداوند توکل می نماید دیگر هیچ نیاز و احتیاجی به دیگران ندارد و تنها نیازمند درگاه دوست می باشد و این بی نیازی از دیگران است که حوزه علمیه را از سایر مراکز علمی ممتایز ساخته است و علمای دین بدون واهمه از کسی همیشه طرفدار حق و حقیقت بوده اند و هرگز جیره خوار زرمندان و زورمندان نبوده اند .
امام علی علیه السلام درباره بی نیازی اهل توکل از غیر خدا می فرماید : توکل به خدا ، آدمی را از هر کس و هر چیز بی نیاز می سازد .(7)
آنچه باعث بروز توکل به خداوند در وجود انسان می شود :
آرزوی هر طلبه فاضلی است که چون علمای بزرگ حوزه علمیه به درجات بالای توکل دست یابد ، توکلی که وجود وی را چون کوه محکم و استوار و پابرجا سازد تا هیچ طوفان و گردبادی نتواند وی را از مسیر حق و راه مستقیم منحرف و گمراه سازد .
در روایت ما تاکید شده که آن چه باعث توکل می شود یقین است. در این باره امام علی علیه السلام می فرمایند : التوکل من قوه الیقین . توکل ، از نیروی یقین می باشد .
همچنین در بیان نورانی دیگری می فرماید : بحسن التوکل یستدل علی حسن الایقان . از توکل راستین به یقین راستین پی برده می شود . (10)
امام علی علیه السلام در این باره این چنین می فرماید: اقوی الناس ایمانا اکثرهم توکلا علی الله سبحانه . قویترین مردم در ایمان ، با توکل ترین آن ها به خداوند سبحان است . (11)
هر که بویید گل باغ توکل به یقین خار احداث زمان از قدمش دور شود .
یک نکته مهم :
توکل به خداوند و تکیه کردن به نیروی بی کران و بی همتای الهی و طلب یاری و حمایت از آفریدگار مهربان هرگز به معنی دست از کار و تلاش کشیدن نیست بلکه به این معنی است که با توکل به خداوند و چشم امید به رحمت الهی داشتن دست به کار و تلاش زنیم و این معنای صحیح توکل است که در روایات ما و سیره انوار مقدس الهی علیهم السلام بر آن تاکید شده است .
پیامبر صلی الله علیه و اله و السلم می فرماید : اعقلها و توکل . زانوی (شتر) را ببند و توکل کن . (12)
پیامبر در روایتی می فرمایند : که سه گروه می باشند که خدا دعایشان را نمی پزیرد ، ... و مردی که حیوان خود رها کند و سپس دعا کند که خدا آن را نگه دارد . (13)
چه زیبا سروده است در این باره مولانا :
گفت آری گر توکل رهبر است این سبب هم سنت پیغمبر است
گفت پیغامبر بآواز بلند با توکل زانوی اشتر ببند
م:تبیان