مهم‌ترین بیماری‌که در این دوران دیده می‌شود، عفونت‌های تنفسی است که به‌صورت سرماخوردگی‌های مکرر، آنژین و گلودرد بروز پیدا می‌کند. عامل سرماخوردگی به‌طور کلی 200 نوع ویروس است که در هر فصل تعدادی از آن‌ها بین کودکان شیوع پیدا می‌کند.

با فرا رسیدن مهر وآغاز فصل مدرسه،  والدین و بچه‌ها حسابی سرشان شلوغ می‌شود و خیلی از پدر و مادرها از این‌که فرزندشان در سال‌های اول مدرسه بیمار شود، نگران هستند. این نگرانی 2 جنبه دارد، یکی به خطر افتادن سلامت کودک و دیگری عقب ماندن از درس و مشق‌، چون با ابتلا به این بیماری‌ها کودکان چند روزی مجبورند در خانه استراحت کنند. بدون شک سرد شدن هوا و تجمع تعداد زیادی از دانش‌آموزان در محیط مدرسه که خیلی وقت‌ها اصول بهداشتی را هم به درستی رعایت نمی‌کنند، آمار ابتلا به بیماری‌ها را بالا می‌برد. فرا رسیدن ماه مهر، بازگشایی مدارس و شیوع بیماری‌های مختلف ما را بر آن داشت تا در گفت‌و‌گویی با دکتر اکبر کوشانفر، متخصص کودکان و استاد دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی توصیه‌های ضروری را در مورد انواع بیماری‌هایی که احتمال شیوع‌شان در میان کودکان در دوران مدرسه زیاد است، برای شما ارائه دهیم.

---

وقتی مدارس پیش‌دبستانی و دبستانی باز می‌شوند، از آنجا که کودکان در یک اجتماع بزرگ قرار می‌گیرند، مهم‌ترین بیماری‌که در این دوران دیده می‌شود، عفونت‌های تنفسی است که به‌صورت سرماخوردگی‌های مکرر، آنژین و گلودرد بروز پیدا می‌کند. عامل سرماخوردگی به‌طور کلی 200 نوع ویروس است که در هر فصل تعدادی از آن‌ها بین کودکان شیوع پیدا می‌کند. معمولا علائم این بیماری‌های ویروسی با تب شروع می‌شود که آبریزش بینی، عطسه، سرفه و گلودرد را نیز به همراه دارد و در برخی کودکان استفراغ هم به آن اضافه می‌شود. دوره این بیماری یک هفته طول می‌کشد که ابتدا تب و گلودرد و 4 روز بعد سرفه‌هایی است که گاهی اوقات تک‌تک و گاهی اوقات طولانی است. بعد از یک هفته اگر عوارضی وجود نداشته باشد، کودک بهبود پیدا می‌کند. عوارض سرماخوردگی در بین کودکان 2 تا 4 ساله معمولا گوش درد‌های عفونی یا «اوتیت» است که در این موارد درمان‌های خاص گوش دردهای چرکی را باید اعمال کرد. گاهی اوقات این گلودردهای عفونی برونشیت ایجاد می‌کند که به‌صورت سرفه‌های طولانی در کودکان مشاهده می‌شود. برای درمان گلودرد مصرف آنتی‌بیوتیک ضروری است. اگر این بیماری درمان نشود آسیب‌های جدی به بدن وارد می‌شود.

---

سرماخوردگی بسیار واگیردار است، یعنی از طریق تماس، سرفه و ترشحات منتقل می‌شود. در هر سرفه کودک، میلیون‌ها ویروس در هوا پخش می‌شود و در میله‌های راهرو یا شیر‌های دست‌شویی پراکنده می‌شود و به این ترتیب انتقال صورت می‌گیرد. به همین دلیل به والدین توصیه می‌شود، چنانچه کوچک‌ترین علائمی از سرماخوردگی از قبیل آبریزش، سرفه یا تب در کودک‌شان دیدند، به‌مدت یک هفته در منزل به کودک استراحت دهند. کودکی که مبتلا به بیماری ویروسی است در خانواده هم ممکن است اعضای خانواده را مبتلا کند. در این حالت بهتر است کودک با استراحت تحت درمان قرار گیرد ورژیم غذایی ساده و خوب داشته باشد تا بهبود پیدا کند. ممکن است علائم سرماخوردگی خفیف باشد ولی با این حال ویروس پراکنده می‌شود. معمولا وقتی این کودکان با سایر هم‌کلاسی‌های‌شان تماس داشته باشند و عطسه و سرفه کنند، کودکان دیگر را مبتلا می‌کنند بنابراین برای پیشگیری باید کودکان سرماخورده جدا شوند. برای ایجاد مقاومت در کودکان نیز 2 راه وجود دارد یکی این‌که کودک از نظر رشد، طبیعی باشد و وزن و قد کاملا مناسب داشته باشد و بدنش قوی باشد. از نظر تغذیه هم باید به‌گونه‌ای باشد که غذاهایی که ارزش تغذیه‌ای بالا دارند و محتوی پروتئین و کالری و ویتامین مناسب هستند، مصرف کنند. به این ترتیب چون بدن‌شان مقاوم است در برابر این بیماری علائم خفیف‌تری خواهند داشت.

---

آبله مرغان به‌دلیل آن‌که در ایران واکسن آن وجود ندارد کودکان زیادی را مبتلا می‌کند. این بیماری اغلب در مهدکودک‌ها و مدارس مشاهده می‌شود و بیشتر کودکان از هم‌کلاسی‌های‌شان این بیماری را می‌گیرند.

علائم آبله مرغان کاملا واضح است و خانواده‌ها تقریبابه راحتی می‌توانند آن را تشخیص دهند. در مورد آبله مرغان، کودک حتما باید با فردی که به این بیماری مبتلاست تماس داشته باشد. این بیماری با علائم سرماخوردگی مانند تب خفیف شروع می‌شود و بعد دانه‌هایی روی بدن ظاهر می‌شود. این دانه‌ها ریز و قرمز و در برخی موارد آبکی است که در حدود نیم میلی‌متر درشت شده و می‌ترکد. ابتدا این دانه‌ها اطراف گردن و صورت و بعد روی سر و سپس به تمام بدن منتشر می‌شود. دوره کمون این بیماری 01 روز است و این دانه‌ها حدود یک هفته تا 01 روز طول می‌کشد تا ترمیم پیدا کند. در اینگونه مواقع هم کودکان باید کاملا از سایرین جدا باشند و رژیم غذایی مناسب داشته باشند تا بهبود پیدا کرده و دوباره درس را شروع کنند. آبله مرغان معمولا نیازی به آنتی‌بیوتیک ندارد و فقط نیاز به داروهای ضد‌خارش دارد. اگر کودکان بهداشت پوست را رعایت کنند، جای این دانه‌ها هم نمی‌ماند. اگر کودکان با فردی که آبله‌مرغان دارد تماس نداشته باشند به این بیماری مبتلا نمی‌شوند.

---

بیشتر کودکان به‌خصوص کودکان 4 ساله، 2 نوبت واکسن (ام‌ام‌آر) را دریافت می‌کنند. واکسن (ام‌ام‌آر) شامل سرخک، سرخجه و اوریون است و هر کودکی که 2 نوبت این واکسن را در یک‌سالگی و 18 ماهگی دریافت کرده باشد، ابتلا به اوریون در مورد او بعید به‌نظر می‌رسد، مگر این‌که توده‌هایی در اطراف گردن وجود داشته باشد و به اشتباه اوریون تشخیص داده شود. بنابراین والدین نباید نگران ابتلای فرزندشان به این بیماری باشند چون واکسن‌هایش را زده‌اند.

اما ویروس اوریون از طریق قطرات بزاق و ترشحات فرد بیمار وارد بدن می‌شود. علائم بیماری اوریون به‌صورت تب، ضعف، درد عظلانی و بی‌اشتهایی شروع می‌شود و بعد از 48 ساعت اطراف گونه‌ها و زیر بناگوش کودک توده‌های برشته‌ای بروز می‌یابد. مهم‌ترین علامت اوریون برشته شدن غدد پاروتید است که در زاویه فک تحتانی قرار دارد و ممکن است یکطرفه یا دو طرفه باشد. بعد از گذشت 7 تا 10 روز این تورم کمتر شده و تب هم فروکش می‌کند و علائم برطرف می‌شود.

---

یکی دیگر از بیماری‌هایی که بچه‌ها در دوران مدرسه بیشتر احتمال ابتلا دارند، اسهال، استفراغ و عفونت‌های دستگاه گوارش است که می‌تواند ویروسی یا میکروبی باشد. معمولا بیماری‌های دستگاه گوارش با علت ویروسی با تب، استفراغ و پس از گذشت 48 ساعت همراه با اسهال خواهد بود. گاهی اوقات باکتری‌هایی مثل سالمونلا و شیگلا هم هستند که در میان کودکان واگیر دارند و در کودکان ایجاد اسهال و استفراغ می‌کنند. این کودکان حتما باید یک هفته استراحت کنند و به مدرسه نروند و در منزل تحت درمان باشند. زمانی که کودک دچار استفراغ است، باید به او سرم خوراکی یا دوغ داده شود و بعد از 48 ساعت که استفراغ برطرف شد تغذیه براساس مایع درمانی و در بزرگ‌ترها کته با ماست و سینه مرغ و هویج باشد تا این دوره یک هفته‌ای طی شود. در اینگونه مواقع حتما به کودکان توصیه می‌شود از غذاهای نامناسب در مدارس استفاده نکنند و میان‌وعده‌هایی با ارزش غذایی مناسب به همراه خود ببرند و فست‌فودهایی مانند سوسیس و کالباس، چیپس و نوشابه‌های قندی اصلا استفاده نکنند. غذاهایی مانند نان و پنیر و گردو، تخم‌مرغ یا شیرهای آماده و میوه‌ها می‌توانند موارد مناسبی برای استفاده در میان‌وعده‌ها باشند. برای پیشگیری از این بیماری مهم‌ترین نکته رعایت مصرف غذاهای مناسب و پرهیز از خوردن غذاهایی است که دور از یخچال نگهداری شده‌اند. نکته دیگر دوری از فرد مبتلا است. اگر کودکی مبتلا به اسهال و استفراغ باشد در اثر تماس این بیماری را منتقل می‌کند، بنابراین برای پیشگیری باید از فرد مبتلا دور بود.

---

سال گذشته شپش با 35 هزار و 783 نفر در بین دختران ابتدایی و 5 هزار و 451 نفر در بین دختران راهنمایی دومین بیماری واگیر سال تحصیلی دانش‌آموزان بوده است. این بیماری که در فصل مدارس در دختران بسیار شایع است، به‌صورت دانه‌های ریزی در مو بروز پیدا می‌کند و بعد از یک هفته تبدیل به شپش می‌شود. علت این بیماری نیز واگیر بودن آن است. افرادی که در تابستان به شهرستان‌ها می‌روند ممکن است در آنجا مبتلا شده باشند و وقتی به مهدکودک‌یا مدرسه می‌روند، آن را منتقل کنند. از آنجا که دختران موی بلند دارند و ممکن است زیر مقنعه بهداشت لازم را رعایت نکنند این بیماری در آن‌ها بیشتر دیده می‌شود. رعایت بهداشت موها، کوتاه کردن مو و شامپوهای مخصوص در طولانی مدت به درمان این بیماری کمک می‌کند. بهترین راه پیشگیری از این بیماری، رعایت بهداشت و تماس نداشتن با فرد مبتلاست. خارش موی سر علامت مشخصه ابتلا به این بیماری است و مادران باید توجه داشته باشند، بهداشت لازم را رعایت کنند و هفته‌ای یک بار کودک را حمام ‌کنند، موهایش را شانه بزنند و آن را کاملا تمیز کرده و بازدید کنند تا اگر مبتلا شده بود درمان‌های لازم را انجام دهند.

---

سال گذشته شپش با 35 هزار و 783 نفر در بین دختران ابتدایی و 5 هزار و 451 نفر در بین دختران راهنمایی دومین بیماری واگیر سال تحصیلی دانش‌آموزان بوده است. این بیماری که در فصل مدارس در دختران بسیار شایع است، به‌صورت دانه‌های ریزی در مو بروز پیدا می‌کند و بعد از یک هفته تبدیل به شپش می‌شود. علت این بیماری نیز واگیر بودن آن است. افرادی که در تابستان به شهرستان‌ها می‌روند ممکن است در آنجا مبتلا شده باشند و وقتی به مهدکودک‌یا مدرسه می‌روند، آن را منتقل کنند. از آنجا که دختران موی بلند دارند و ممکن است زیر مقنعه بهداشت لازم را رعایت نکنند این بیماری در آن‌ها بیشتر دیده می‌شود. رعایت بهداشت موها، کوتاه کردن مو و شامپوهای مخصوص در طولانی مدت به درمان این بیماری کمک می‌کند. بهترین راه پیشگیری از این بیماری، رعایت بهداشت و تماس نداشتن با فرد مبتلاست. خارش موی سر علامت مشخصه ابتلا به این بیماری است و مادران باید توجه داشته باشند، بهداشت لازم را رعایت کنند و هفته‌ای
یک بار کودک را حمام ‌کنند، موهایش را شانه بزنند و آن را کاملا تمیز کرده و بازدید کنند تا اگر مبتلا شده بود درمان‌های لازم را انجام دهند.

---

به‌طور کلی کودکان باید تغذیه سالم داشته باشند و واکسیناسیون کامل انجام دهند. در مورد تغذیه سالم باید توجه داشت که غذاهای طبیعی را والدین باید درنظر بگیرند. برخی مواد‌غذایی مورد نیاز کودکان شامل گوشت قرمز و کبابی برای کودکان بزرگ‌تر،  عدس و لوبیاست که سرشار از آهن است و از کم‌خونی کودک جلوگیری می‌کند. در دوران مدرسه والدین باید توجه داشته باشند که کودک‌شان حتما صبحانه خورده به مدرسه برود. شیر، عسل، تخم‌مرغ، نان و پنیر و گردو حتما باید در وعده صبحانه مصرف شود تا سلامت‌شان حفظ شود. توصیه می‌شود، خانواده‌ها فست‌فودهایی که ارزش غذایی ندارند، کم یا اصلا مصرف نکنند. همچنین تنقلاتی مانند چیپس و پفک برای کودکان خریداری نشود. خوشبختانه در مدارس فروش این تنقلات ممنوع است. جایگزین مناسب تنقلات برای کودکان گردو، پسته و بادام است که ارزش غذایی بالایی دارند. می‌توان آن‌ها را به‌صورت طبیعی یا پودر شده در غذاها استفاده شود. آجیل منبع بسیار خوب آهن، روی و سلنیوم است که برای بدن لازم است و می‌تواند تغذیه کودکان را تکمیل کند.

م:Bartarinha.ir