@@@وطنم جزین@@@

مرورگر محبوب فایرفاکس دیگر نیازی به معرفی ندارد. یک مرورگر اپن‌سورس که هم کاربران ویندوز به خوبی آن را می‌شناسند و هم کاربران دیگر سیستم های عامل، به ویژه لینوکس، دیگر به آن خوگرفته‌اند. یک مرورگر کامل و با قابلیت اعتماد بالا که از یک نقطه قوت بسیار خوب نیز سود می‌برد: افزونه‌های بی‌شمار.

موزیلا با فراهم‌کردن امکان توسعه افزونه‌های سفارشی برای فایرفاکس با استفاده از ساده‌ترین ابزارها، زمینه‌های تشکیل یک مجموعه عظیم از خرده نرم افزارهای سودمند را فراهم کرده است. با استفاده از این خرده نرم‌افزارها، هر کاربر می‌تواند روشی جدید، سفارشی و منحصر به فرد از مرور وب را تجربه کند و با آزادی هرچه تمام‌تر، از محدودیت‌هایی که یک نرم‌افزار ایستا به آن‌ها تحمیل می‌کند، رها شود. با این اوصاف، فایرفاکس را می‌توان چیزی فراتر از یک مرورگر، بلکه یک پلتفرم مرور وب دانست که همانند یک سیستم عامل، مجموعه‌ای عظیم از نرم افزارهای سفارشی و مخصوص به خود را دارد. یک مدل تجاری که گوگل با استفاده از کروم، راه و رسم آن را پیشه کرد و سپس برنامه تبدیل آن به یک سیستم‌عامل کامل را در پیش گرفت: Chrome OS. سیستم‌عاملی که یک مرورگر بزرگ و احاطه کننده یک ماشین منفرد است. کسی چه می‌داند؟ شاید اگر در تجربه خود موفق باشد، موزیلا هم کم‌کم به فکر تولید سیستم عامل Firefox  OS بیفتد و بازار مرورگر‌های به سیستم عامل تبدیل شده، رونق بگیرد. در این مقاله، به معرفی پانزده افزونه سودمند برای فایرفاکس خواهیم پرداخت که تجربه مرور اینترنت را به مراتب بهبود بخشیده و امکانات جدیدی را در اختیار کاربر قرار خواهند داد.

مرورگر فایرفاکس، محبوب‌ترین مرورگر آزاد (قابل نصب و انتخاب) است که هم اکنون حدود سی‌درصد بازار مرورگر‌ها را به خود اختصاص داده است. در جدول رده‌بندی سهم از بازار مرورگرها، اینترنت اکسپلورر با داشتن سهمی حدود 42درصد، همچنان یکه تاز میدان رقابت مرورگرها است که یکی از مهم‌ترین دلایل آن، عرضه آن به‌صورت پیش فرض روی سیستم عامل ویندوز است. در جدول‌ها و نمودارهای منتشر شده سهم بازار مرورگر‌ها، مرورگر گوگل کروم که با استفاده از مدل تجاری موزیلا و با تکیه بر شایستگی‌های Webkit عرضه شد، در حال صعود شدید در میزان سهم بازار است و با توجه به ثابت بودن میزان سهم فایرفاکس و دیگر مرورگرها، به نظر می‌رسد کاهش در سهم اینترنت اکسپلورر، به طور مستقیم به نفع گوگل کروم تمام می‌شود. در این ایمیل، به بررسی یکی از شایستگی‌های مرورگر فایرفاکس خواهیم پرداخت. دانلود و نصب افزونه‌ها و شخصی سازی تجربه مرور وب با استفاده از آن‌ها. برای نصب افزونه‌ها در مرورگر فایرفاکس، باید به منوی Tools و گزینه Add-ons بروید. با انتخاب این گزینه، پنجره مدیریت افزونه‌های فایرفاکس نمایان می‌شود که امکان جست‌وجو، نصب و سفارشی سازی افزونه‌ها را فراهم می‌سازد (شکل‌1).

شکل 1 جست‌وجو و نصب افزونه‌ها از این طریق ساده و بسیار سرراست است. راه دیگر برای جست‌وجوی افزونه‌های فایرفاکس استفاده از سایت موزیلا به آدرس /https://addons.mozilla.org است که با قرار دادن اطلاعات بیشتر از هر افزونه، امکان آشنایی بیشتر با آن‌ها را برای کاربر فراهم می‌سازد (شکل2). در این سایت، امکان نصب مستقیم افزونه‌ها در فایرفاکس به راحتی فراهم شده است. در صورتی که با نصب افزونه‌ها از طریق سایت موزیلا مشکل دارید، می‌توانید فایل‌های هر افزونه (با پسوند xpi.) را به‌صورت مجزا تهیه کرده و آن‌ها را در سیستم محلی با فایرفاکس باز کنید. مرورگر به‌صورت خودکار آن‌ها را تشخیص داده و پیشنهاد نصب افزونه را ارائه می‌کند. پس از نصب هر افزونه، فایرفاکس اعلام خواهد کرد برای استفاده از محتوای جدید باید دوباره راه اندازی شود. در صورتی که زبانه‌های مختلفی را در مرورگر باز کرده باشید، فایرفاکس آن‌ها را ذخیره کرده و پس از راه‌اندازی دوباره آن‌ها را باز خواهد کرد. هم اکنون می‌توانید به راحتی از خرده نرم افزار بسیار سودمند موزیلا استفاده کنید.

شکل 2 1- ظاهر فایرفاکس را دلخواه کنید (Personas) نخستین افزونه‌ای که باید برای اضافه کردن به فایرفاکس در نظر بگیرید، افزونه Personas است که امکان تغییر کلی ظاهر مرورگر را فراهم می‌سازد. محیط اصلی مرورگر، طراحی بسیار ساده‌ای دارد و بسیاری از کاربران در همان لحظه نخست، از کار کردن با آن احساس کسالت می‌کنند. پس از یافتن و دانلود این افزونه، می‌توانید مجموعه‌ای بسیار بزرگ از کارهای گرافیکی کاربران مختلف را که در دسته‌های مختلف مرتب شده‌اند، مورد مرور قرار داده و طرح دلخواه خود را برای محیط مرورگر انتخاب کنید. پس از نصب، Personas، شمایل یک روباه کوچک در گوشه پایین و سمت چپ مرورگر نمایان می‌شود که میانبری برای دسترسی به منوی انتخاب گرافیک‌های موجود روی اینترنت برای استفاده روی فایرفاکس است. با نگه داشتن ماوس روی هر کدام از این گزینه‌ها، نمای فایرفاکس تغییر کرده و پیش نمایشی از آنچه اتفاق خواهد افتاد، به نمایش در خواهد‌آمد. انتخاب هر گزینه از این منو نیز به اعمال طرح تصویری به فایرفاکس خواهد انجامید (شکل 3)؛ به همین سادگی.

شکل 3 2- یک تغییر کوچک (FlagFox) پس از دلخواه سازی ظاهر نرم‌افزار، اضافه کردن یک افزونه کوچک اما سودمند را به شما پیشنهاد می‌کنم. این افزونه که FlagFox نام دارد، با استفاده از نام دامنه و‌ آی پی سایت مقصد، محل قرار گیری سرورهای آن را تشخیص داده و با نمایش یک پرچم کوچک در نوار آدرس، این محل را به ما یادآوری می‌کند. این افزونه کار چندان مهمی انجام نمی‌دهد، اما تجربه سفارشی‌سازی سیستم و نمایش یک پرچم کوچک در بالای مرورگر، خیلی لذت بخش است (شکل 4).

شکل 4 3- یک تغییر خوب (New Tab King) در بسیاری از موارد، سنت‌های قدیمی و پیش فرض‌های یک نرم افزار برای ما به عادت تبدیل می‌شوند. یکی از این عادت‌ها، محتوایی است که در یک زبانه تازه باز شده به نمایش در می‌آید. در حالت اصلی و پیش فرض نرم‌افزار، در حین باز کردن زبانه جدید یک صفحه خالی به نمایش در‌می‌آید و پس از آن، مجبوریم تا آدرس سایت مقصد را وارد کرده و به ادامه کار بپردازیم. افزونه New Tab King یک راه مناسب برای رهایی از این بیهودگی در زبانه جدید و خالی است! با نصب این افزونه، می‌توانید در هر زبانه جدیدی که باز می‌کنید، فهرستی از سایت‌های پر بازدید خود را که به همراه اطلاعات آماری مراجعه شما به آن‌ها به‌صورت روزانه، هفتگی و ماهانه به نمایش در آمده است، مشاهده کنید. همچنین، می‌توانید بعضی سایت‌ها را از این فهرست‌ها حذف کرده یا به آن اضافه کنید. تصویر زمینه این صفحه نیز قابل سفارشی‌سازی است و می‌توانید از منابع آنلاینی مانند پیکاسا یا فلیکر یا یک فایل محلی استفاده کنید (شکل 5). نوار جست‌وجوی موجود در این صفحه این امکان را فراهم می‌کند که بدون به یاد داشتن آدرس یک سایت خاص، تنها قسمتی از عنوان آن را وارد کرده، سپس به سادگی به محل مورد‌نظر هدایت شوید. همچنین، نمونه‌ای از یافته‌ها بر‌اساس عبارت جست‌وجو شده به‌صورت زنده و در پایین این جعبه جست‌وجو به نمایش در‌می‌آید. این افزونه محبوب حرفه‌ای‌ها و علاقه‌مندان به استفاده از صفحه‌کلید است (شکل 6). همچنین، با فشردن یک دکمه کوچک در این صفحه می‌توانید یک پانل میانبر در قسمت راست صفحه باز کنید که حاوی یک فهرست برای ثبت کارهای در دست اقدام، تب‌های بسته شده به تازگی و میانبر به نرم افزارهای سیستم است. این افزونه و امکاناتی که فراهم می‌کند بسیار سودمند بوده و به مرور زمان به ارزش آن پی خواهید برد. اطلاعات آماری که این افزونه ارائه می‌کند، به مراتب مهم‌تر و تأمل بر انگیزتر از میانبرهایی است که در اختیار کاربر می‌گذارد. با یک نگاه کلی مقایسه‌ای به آمار گشت و گذار خود در فایرفاکس، به نکته‌های جالب توجه و مهمی پی خواهید برد.

شکل 5 4- رنگین کمان زبانه‌ها (ColorfulTabs) یک قدم دیگر برای تغییر در یکنواختی محیط استاندارد فایرفاکس، استفاده از افزونه‌ای با نام ColorfulTabs است که رنگ زبانه‌ها را به‌صورت تصادفی تغییر می‌دهد و از این طریق جذابیت و تنوع محیط کاری مرورگر را افزایش می‌دهد. این افزونه امکانی مشابه IE 8 را فراهم می‌کند تا زبانه‌ها به رنگ‌های مختلف درآمده و در عین حال، زبانه‌های مربوط به یک سایت یا یک دامنه هم رنگ باشند. این قابلیت باعث می‌شود تا چشم در تشخیص سریع مجموعه زبانه‌های باز راحت‌تر باشد و سردرگمی و احساس شلوغی در کاربر کاهش یابد. این افزونه آن‌قدر کوچک و در عین حال سودمند است که هیچ‌گاه، کاربری از افزودن این خرده نرم‌افزار رنگین‌کمانی پشیمان نخواهد شد (شکل 6).

شکل 6 5- حذف ناخواسته‌ها (Adblock Plus) حال پس از اضافه‌کردن چند مورد سودمند به مرورگر، نوبت حذف محتوای ناخواسته از صفحات وبی است که هر روز با آن‌ها سروکار دارید. افزونه Adblock Plus با هدف حذف تبلیغات در سایت‌ها ایجاد شده که می‌تواند برای حذف دیگر موارد نیز مورد استفاده قرار گیرد. این کار علاوه بر این‌که محتوای زائد و ناخواسته را از صفحه‌های وب حذف کرده و ظاهر مناسب‌تر و کاربر پسند‌تری را ارائه می‌کند، موجب کاهش میزان دانلود وب پیج‌ها شده و سرعت بارگذاری صفحات را افزایش می‌دهد. این قابلیت به خصوص در مواقعی که میزان حجم مبادله شده داده‌ها برای کاربر مهم است (در مواقعی که با یک اتصال موبایل به اینترنت متصل هستید)، بسیار سودمند واقع می‌شود. پس از نصب این افزونه در فایرفاکس، آیکونی در کنار نوار جست‌وجو مطابق آانچه در شکل 7 نشان داده شده است، به نمایش در می‌آید.

شکل 7 با کلیک کردن این آیکون، یک منوی دسترسی سریع نمایان می‌شود که امکان فعال سازی یا غیر‌فعال کردن سیستم بلوکه کردن تبلیغات در صفحه جاری را فراهم می‌سازد. در حالت پیش‌فرض، این نرم افزار از پایگاه داده درونی خود برای بلوکه کردن محتوای تبلیغاتی استفاده می‌کند. در این پایگاه داده، تعداد بسیار زیادی از آدرس دامنه‌ سایت‌هایی که سرویس دهنده محتوای تبلیغاتی هستند درج شده است و این افزونه به‌صورت خودکار از آن‌ها استفاده می‌کند. به‌عنوان مثال، با فعال سازی این افزونه، تبلیغات داخل ایمیل تحت وب یاهو به‌صورت خودکار حذف خواهند شد و سرعت لود شدن صفحات به میزان محسوسی بهبود پیدا خواهد‌کرد. در صورتی که همچنان تبلیغات یا محتوای ناخواسته در وب پیج مورد نظر شما نمایش داده‌می‌شوند، می‌توانید با فشردن دکمه کوچکی که این افزونه در کنار المان‌هایی چون فایل‌های ویدیویی، فلش یا انیمیشن‌ها نمایش می‌دهد، آن آیتم خاص و آدرس مربوطه‌اش را بلوکه کنید. شکل 8 نمونه‌ای از این دکمه کوچک را نشان می‌دهد. با فشردن این دکمه، پنجره‌ای باز می‌شود که امکان تعریف یک قانون جدید را برای پردازش توسط افزونه ایجاد می‌کند. در این پنجره، همان‌طور که در شکل 8 نیز مشهود است می‌توان قانون جدید را که شامل آیتم کلیک شده است، به‌صورت قانونی برای بلوکه کردن یا قانونی برای استثنا قائل شدن‌تعریف‌کرد. در ادامه، می‌توان از پیشنهادهای ارائه شده برای اعمال قانون جدید، یکی را به دلخواه انتخاب کرد. گزینه نخست منحصراً به فایل انتخاب شده مربوط است. گزینه دوم، حالت کلی تری را در نظر گرفته و آدرس محل قرارگیری فایل مورد نظر را در سایت مربوطه پیشنهاد می‌دهد. گزینه دیگری نیز از طرف افزونه پیشنهاد می‌شود که در بر‌گیرنده کل دامنه مربوطه است. در حالت کلی سعی کنید تا از انتخاب نام یک دامنه برای فیلتر‌شدن خودداری کنید. این به آن دلیل است که ممکن است با این کار، جریان تمام محتوای ارائه شده توسط سایت مربوطه را بسته و از دیدن عکس‌های ساده در آن سایت نیز محروم شوید. در صورتی که با چنین مشکلی مواجه شدید، می‌توانید با کلیک روی آیکون این افزونه، آن را غیر فعال کرده و به طور موقت به مرور عادی سایت مربوطه بپردازید.

شکل 8 6- IE را دور بیاندازید (IE Tab 2) بسیار اتفاق می‌افتد که یک سایت تنها برای نمایش با اینترنت اکسپلورر طراحی شده باشد، این اتفاق درباره سایت‌های ایرانی بسیار شایع است و به همین دلیل، نمی‌توان با مرورگر فایرفاکس از خدمات آن‌ها استفاده کرد. این امر باعث می‌شود تا بعضی اوقات، کاربر به استفاده از IE رو بیاورد و پس از انجام امور مربوطه، به فایرفاکس بازگردد. با این حال، استفاده از افزونه IE Tab 2 در فایرفاکس این امکان را فراهم می‌سازد تا بتوانید لینک‌ها را در یک زبانه شبیه ساز شرایط IE باز کنید. در این حالت صفحات وب با استفاده از موتور IE در دل فایرفاکس باز شده و رندر می‌شوند و به همین دلیل، امکان نمایش و استفاده از کنترل‌های سفارشی ActiveX و امکانات اختصاصی SharePoint نیز فراهم است. در اصل، محیط این زبانه، یک مرورگر کامل IE است که علاوه بر استفاده از موتور IE، امکان دسترسی به تنظیمات اینترنت اکسپلورر را نیز به‌صورت مستقیم فراهم می‌سازد. برای استفاده از این افزونه برای نمایش وب پیج‌ها، می‌توانید با کلیک راست روی زبانه مورد نظر و انتخاب Switch Rendering Engine یا کلیک آیکون کوچک سمت راست و پایین مرورگر، بین حالت استاندارد فایرفاکس و اینترنت اکسپلورر سوییچ کنید (شکل 10).

آیکون پایین صفحه نمایانگر موتور انتخاب شده در حال حاضر است. با یک کلیک راست ساده در زبانه باز شده توسط IE Tab می‌توان به سادگی تشخیص داد که موتور استفاده شده برای رندر صفحه، فایرفاکس است یا اینترنت اکسپلورر. شکل 11 نمایی از منوی کلیک راست در دو حالت مختلف IE و Firefox را نشان می‌دهد. با این اوصاف، اگر از اینترنت اکسپلورر دل خوشی ندارید، با استفاده از این افزونه می‌توانید به راحتی آن را دور بیاندازید.

7- بر اوضاع مسلط شوید (FoxTab) پس از اضافه کردن چند افزونه کوچک و فنی، نوبت به آن می‌رسد تا از قابلیت‌های نهان فایرفاکس به بهترین نحوه بهره برداری کنید. افزونه‌ای که در این قسمت معرفی می‌کنیم، Foxtab نام دارد که در اصل، یک افزونه برای نمایش اوضاع جاری مرورگر به صورت سه بعدی و با افکت‌های تصویری بسیار زیبا است. پس از دانلود و نصب این افزونه، دکمه‌ای در نوار ابزار ظاهر می‌شود که با فشردن آن، به یک زبانه با دنیایی متفاوت هدایت خواهید شد. شکل 12نمایی از این زبانه را نشان می‌دهد.

در این حالت، تمام زبانه‌های باز شده در مرورگر به‌صورت نمای کلی و در کنار یکدیگر به نمایش در‌می‌آیند. این حالت به ویژه در شرایطی که تعداد زیادی زبانه در مرورگر باز هستند، سودمند واقع می‌شود. در این زبانه می‌توان از تم‌های آماده یا یک عکس دلخواه برای پس زمینه استفاده کرد. همچنین می‌توان فرمت‌های کنارهم قرارگیری پنجره‌ها را نیز از میان چند مدل سه بعدی انتخاب کرده و حتی جهت دوربین را به سمت پنجره‌ها نیز تعیین کرد. این زبانه همچنین امکان نمایش زبانه‌های تازه بسته شده و همچنین، سایت‌های مورد علاقه کاربر به‌صورت سه بعدی را نیز دارد(شکل 13).

8- بهتر دانلود کنید (Download Statusbar) اکنون زمان معرفی یک برنامه برای بهینه سازی مدیر دانلود در فایرفاکس است. همان‌طور که می‌دانید، مدیر دانلود در فایرفاکس در یک پنجره جدا باز شده و کارایی بالایی نیز ندارد. برای تجربه یک برنامه بهتر برای مدیریت دانلود، استفاده از افزونه Download Statusbar را پیشنهاد می‌کنیم. البته در صورتی که از یک مدیر دانلود مجزا در ویندوز استفاده می‌کنید (برنامه‌هایی نظیر IDM یا DAP)، کاربرد این افزونه بسیار کم خواهد بود، اما در هر صورت، از مدیر دانلود درونی فایرفاکس بسیار بهتر و کاراتر است. این افزونه در اصل تغییری در ظاهر فایرفاکس ایجاد نمی‌کند و تنها هنگام دانلود یک فایل، با ایجاد یک نوار باریک در پایین صفحه مرورگر و نمایش همزمان میزان دانلود به‌صورت گرافیکی و عددی به همراه سرعت دانلود، هم وضعیت دریافت داده‌ها را به سرعت نمایش داده و هم در اشغال فضا و رعایت یکپارچگی پنجره مرورگر تأثیر به سزایی دارد. با نگه داشتن ماوس روی نوار دانلود یک فایل، اطلاعات جزئی از وضعیت دانلود آن به نمایش در خواهد آمد. شکل 14 نمایی از این نوار سودمند را نشان می‌دهد.